Szkodliwe czynniki biologiczne  w miejscu pracy wymienia Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. 2005, nr 81, poz. 716). §2 tego Rozporządzenia wymienia:

• drobnoustroje komórkowe, w tym zmodyfikowane genetycznie;
• jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie;
• hodowle komórkowe;
• pasożyty wewnętrzne człowieka.

Załącznik nr. 1 do Rozporządzenia wymienia szczegółowo rodzaje bakterii, wirusów, pasożytów i grzybów, stanowiących szkodliwe czynniki biologiczne. Załącznik dostępny jest pod adresem: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20050810716/O/D20050716.pdf.

Dr Damian Tokarczyk

Doktor nauk prawnych, adwokat, starszy prawnik w kancelarii Raczkowski specjalizującej się w prawie HR.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 stycznia 2012 r. w sprawie wykazu rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynności wymienia:

• Czynności, w trakcie których dochodzi do kontaktu z materiałem biologicznym pochodzenia ludzkiego (krew i inne płyny ustrojowe oraz wydaliny i wydzieliny) lub sprzętem skażonym tym materiałem biologicznym
• Czynności przy produkcji i dystrybucji żywności oraz wymagające kontaktu z żywnością w zakładach zbiorowego żywienia
• Czynności, których wykonywanie jest związane z wyjazdami na obszary o wysokiej endemiczności wirusowego zapalenia wątroby typu A
• Czynności przy usuwaniu odpadów komunalnych lub konserwacji urządzeń służących temu celowi
• Czynności przy usuwaniu odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych lub konserwacji urządzeń służących temu celowi
• Czynności wymagające kontaktu z glebą lub przy obsłudze zwierząt gospodarskich
• Czynności bezpośrednio związane z uprawą roślin lub hodowlą zwierząt na obszarach endemicznego występowania zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu
• Czynności wykonywane w kompleksach leśnych oraz na terenach zadrzewionych na obszarach endemicznego występowania zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu
• Czynności związane z bezpośrednią stycznością z osobami przyjeżdżającymi z obszarów występowania zachorowań na błonicę lub związane z wyjazdami na obszary występowania zachorowań na błonicę
• Czynności związane z diagnostyką wścieklizny u zwierząt, praca w laboratorium z materiałem zawierającym wirusa wścieklizny lub związana z narażeniem na zakażenie wirusem wścieklizny w laboratoriach wirusologicznych, w których prowadzona jest hodowla wirusa wścieklizny. Czynności wymagające kontaktu z dzikimi zwierzętami mogącymi stanowić zagrożenie przeniesienia zakażenia na człowieka
• Czynności podejmowane w trakcie pełnienia służby lub wykonywania pracy w urzędach, jednostkach podległych i nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, ministra właściwego do spraw zagranicznych, Ministra Sprawiedliwości oraz Szefa Służby Celnej, przy wykonywaniu których osoby je wykonujące są narażone na działanie biologicznego czynnika chorobotwórczego mogącego wywołać chorobę zakaźną, a podanie szczepionki przeciw tej chorobie zakaźnej powoduje uodpornienie na nią.

Dr Damian Tokarczyk

Doktor nauk prawnych, adwokat, starszy prawnik w kancelarii Raczkowski specjalizującej się w prawie HR.

Podstawowym źródłem obowiązku szczepienia pracowników jest art. 222¹ kodeksu pracy, zgodnie z którym: W razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych pracodawca stosuje wszelkie dostępne środki eliminujące narażenie, a jeżeli jest to niemożliwe - ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W uzupełnieniu tego przepisu Minister Zdrowia wydał cyt. wyżej Rozporządzenie w sprawie szkodliwych czynników biologicznych. Jego §16 nakazuje pracodawcom szczepienie pracowników, którzy maja wykonywać pracę w warunkach narażających ich na kontakt z czynnikami biologicznymi zakwalifikowanymi do grupy 3 lub 4 zagrożenia – według klasyfikacji tego Rozporządzenia. Do tej klasyfikacji należą takie czynniki, które mogą wywoływać u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a rozprzestrzenienie ich w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne, przy czym istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia (grupa 3) lub takie metody nie istnieją (grupa 4).

Niezależnie od tego Rozporządzenia, art. 20 ust. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu chorób zakaźnych u ludzi  (tekst jedn. Dz.U. 2019, poz. 1239) stanowi, że pracodawca lub zlecający wykonanie prac informuje pracownika lub osobę mającą wykonywać pracę, narażonych na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych, przed podjęciem czynności zawodowych o rodzaju zalecanego szczepienia ochronnego wymaganego przy wykonywaniu czynności zawodowych. Koszty takich szczepień ponosi pracodawca. W wykonaniu tego przepisu Rada Ministrów wydała Rozporządzenie z dnia 3 stycznia 2012 r. w sprawie wykazu rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynności (Dz.U. 2012, poz. 40). Załącznik do tego Rozporządzenia wymienia rodzaje czynności zawodowych, w których występuje ryzyko zakażenia w związku z możliwością kontaktu ze szkodliwym czynnikiem chorobotwórczym (biologicznym) oraz obowiązkowe w przypadku tych prac szczepienia ochronne.

Rozporządzenie dostępne pod adresem http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20120000040/O/D20120040.pdf.

Dr Damian Tokarczyk

Doktor nauk prawnych, adwokat, starszy prawnik w kancelarii Raczkowski specjalizującej się w prawie HR.

W przypadkach, gdy pracodawca ma obowiązek skierowania pracownika na szczepienie ochronne w związku z powierzeniem mu pracy, przy wykonywaniu której istnieje ryzyko zakażenia, koszty szczepienia ponosi pracodawca (art. 20 ust. 3 z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu chorób zakaźnych u ludzi).

W tych wypadkach (gdy obowiązek wykonania szczepienia wynika z przepisów prawa), poniesione przez pracodawcę koszty stanowią koszt uzyskania przychodu i mogą być odliczone od podatku należnego (zob. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 8 grudnia 2017 r., nr 0113-KDIPT2-1.4011.352.2017.2.KO). 

Obowiązek wykonania szczepień ochronnych ma swoje umocowanie w cyt. wyżej przepisach ustaw i rozporządzeń, nie w przepisach wewnętrznych pracodawcy. Nawet, jeśli pracodawca nie określa w przepisach wewnętrznych (np. karcie ryzyka, regulaminie pracy itd.) rodzajów prac czy stanowisk, przy których pracownik narażony jest na kontakt z biologicznymi czynnikami chorobotwórczymi, obowiązek ten istnieje. O skierowaniu pracownika na szczepienie powinien w takim wypadku zadecydować lekarz medycyny pracy, wykonujący wstępne badania lekarskie pracownika, przed dopuszczeniem go do pracy.

Pracodawca nie może jednak uznać za koszt uzyskania przychodu kosztów poniesionych na dodatkowe, nawet zalecane, ale nie obowiązkowe, szczepienia ochronne pracowników.

Dr Damian Tokarczyk

Doktor nauk prawnych, adwokat, starszy prawnik w kancelarii Raczkowski specjalizującej się w prawie HR.

Przyjmuje się powszechnie, że pracownik ma prawo odmówić poddania się szczepieniu ochronnemu, jeśli nie jest to szczepienie obowiązkowe w rozumieniu Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (tekst jedn. Dz.U. 2018, poz. 753;

http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180000753/O/D20180753.pdf).

Odmowa pracownika musi wynikać z jego autonomicznej decyzji – nie może być wynikiem namowy pracodawcy albo decyzji pracodawcy o niepoddaniu pracownika szczepieniu.

Jeżeli pracownik odmawia poddania się szczepieniu, pracodawca może, mimo to, dopuścić do pracy pracownika, chyba, że na potrzeby badań sanitarno-epidemiologicznych zostanie stwierdzona niedopuszczalność jego zatrudnienia przy pracy, przy której istnieje ryzyko przeniesienia zakażenia na inną osobę. Ten ostatni wypadek dotyczy jednak szczególnej sytuacji, w której pracownik został poddany badaniom sanitarno-epidemiologicznym w związku z zatrudnieniem przy niektórych rodzajach prac (zob. art. 10 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu chorób zakaźnych u ludzi).

Odmowa pracownika poddania się szczepieniu ochronnemu nie zwalnia pracodawcy od innych obowiązków z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zachowania właściwego stanu sanitarnego stanowisk pracy i urządzeń.

Rekomenduje się, aby pracodawca uzyskał od pracownika pisemne oświadczenie o odmowie poddania się szczepieniu ochronnemu. Pracownik taki nie ma bowiem prawa do uzyskania świadczeń związanych z chorobą zawodową, jeśli wyłączną przyczyną jej wystąpienia było udowodnione naruszenie przez niego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa (art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. Dz.U. 2019, poz. 1205).

Dr Damian Tokarczyk

Doktor nauk prawnych, adwokat, starszy prawnik w kancelarii Raczkowski specjalizującej się w prawie HR.

Służba BHP, jako organ doradczy i kontrolny, ma za zadanie wspomóc pracodawcę w realizacji obowiązków związanych z występowaniem czynników biologicznych, tj:

• w identyfikacji czynników biologicznych w miejscu pracy zgodnie z klasyfikacją od 1 do 4 grupy zagrożenia,
• określeniu rodzaju, stopnia i czasu trwania narażenia zawodowego na czynniki biologiczne,
• w przypadku czynników biologicznych grupy 3 i 4 - prowadzenie rejestru prac, oraz sporządzenie planu postępowania na wypadek awarii
• zapewnienie pracownikom środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,
• zapewnienie hermetyczności procesów,
• oznakowanie stref zagrożenia,
• przeprowadzania badań środowiska pracy,
• przeprowadzenie i aktualizowanie Oceny Ryzyka Zawodowego,
• zapewnienie pracownikom niezbędnych szkoleń i instrukcji bezpiecznej pracy,
• w razie potrzeby, skierowanie pracownika na badania końcowe po ustaniu narażenia na szkodliwy czynnik biologiczny,
• właściwego postępowania z odpadami.

Nie należy zapominać, że niezależnie od powyższych działań, zalecane jest, aby pracodawcy w miarę możliwości eliminowali szkodliwe czynniki biologiczne w miejscach pracy.

Andrzej Brygoła

Prezes Lubelskiego Oddziału Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pracowników Służb BHP.  

Rolą lekarza specjalisty w dziedzinie medycyny pracy jest przede wszystkim sprawowanie opieki profilaktycznej nad pracownikiem, a w szerszym aspekcie - ochrona zdrowia pracujących przed wpływem niekorzystnych warunków środowiska pracy i sposobem jej wykonywania. Do wyżej wymienionych zadań należy między innymi pomoc w organizacji i tworzeniu bezpiecznego miejsca pracy, tzn. takiego, w którym podjęte zostały wszelkie metody minimalizujące niekorzystny wpływ wykonywanej pracy na zdrowie. Lekarz medycyny pracy może mieć udział w zwiększeniu bezpieczeństwa pracy poprzez:

• współdziałanie z pracodawcą w procesach rozpoznawania i oceny ryzyka zawodowego w środowisku pracy oraz informowanie pracodawców i pracujących o możliwości wystąpienia niekorzystnych skutków zdrowotnych będących jego następstwem,
• wykonywanie szczepień ochronnych,
• inicjowanie i realizowanie promocji zdrowia, a zwłaszcza profilaktycznych programów prozdrowotnych, wynikających z oceny stanu zdrowia pracujących,
• inicjowanie działań pracodawców na rzecz ochrony zdrowia pracowników i udzielania pomocy w ich realizacji, a w szczególności w zakresie:
  • informowania pracowników o zasadach zmniejszania ryzyka zawodowego,
  • wdrażania zasad profilaktyki zdrowotnej u pracowników należących do grup szczególnego ryzyka,
  • wdrażania programów promocji zdrowia,
  • organizowania pierwszej pomocy przedmedycznej.

Powyższe działania lekarze medycyny pracy mogą realizować np. podczas posiedzeń komisji BHP, w skład której wchodzą zgodnie z zapisami Kodeksu pracy.

Dr n. med. Marcin Rybacki

Lekarz specjalista medycyny pracy, kierownik Przychodni Chorób Zawodowych oraz Centrum Ochrony Zdrowia Pracujących Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami w naszym kraju, każde szczepienie poprzedzone jest kwalifikacyjnym badaniem lekarskim, którego celem jest wykluczenie ewentualnych przeciwwskazań do poddania się szczepieniu. W przypadku pracowników, znaczącą rolę odgrywają lekarze służby medycyny pracy. Podczas wywiadu zbieranego w trakcie badań profilaktycznych, są oni w stanie wskazać, którzy pracownicy wymagają poddania się szczepieniom zalecanym i wymaganym do wykonywania czynności zawodowych, przy których występuje narażenie na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych. Należy bowiem pamiętać, że niektóre osoby nabyły już odporność na daną chorobę w sposób naturalny (poprzez przechorowanie) bądź poddały się szczepieniom niezależnie do programu szczepień oferowanych przez pracodawcę.

Dr n. med. Marcin Rybacki

Lekarz specjalista medycyny pracy, kierownik Przychodni Chorób Zawodowych oraz Centrum Ochrony Zdrowia Pracujących Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi.

Nieprzestrzeganie przepisów dotyczących bezpieczeństwa pracy w narażeniu na czynniki biologiczne, wiąże się z szeregiem negatywnych konsekwencji dla pracowników i pracodawcy. 

Pracodawcy muszą liczyć się z negatywnym odbiorem społecznym i złą opinią wśród potencjalnych klientów lub kandydatów do pracy. Kolejną konsekwencją są kary finansowe nakładane przez organy sprawujące nadzór nad warunkami pracy. Inne ponoszone z tego tytułu koszty dotyczą absencji chorobowej a czasem również postępowań sądowych. Jednak najwyższą cenę ponoszą w tej sytuacji pracownicy, którzy z konsekwencjami chorób zawodowych lub parazawodowych, wywołanych czynnikami biologicznymi występującymi w środowisku pracy, zmagają się przez długi czas, a niejednokrotnie do końca życia.

Choroby zakaźne i pasożytnicze to od wielu lat najczęstsze choroby zawodowe wśród pracowników naszego kraju i stanowią około 30% spośród wszystkich jednostek.

Andrzej Brygoła

Prezes Lubelskiego Oddziału Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pracowników Służb BHP.  

Poza zapewnieniem przestrzegania wyżej wymienionych zasad, które są obligatoryjne, część pracodawców decyduje się na dodatkowe działania w celu zapewnienia bezpieczeństwa pracownikom. Mogą to być szczepienia ochronne, wprowadzenie szczególnego reżimu sanitarnego czy działania edukacyjne skierowane do pracowników. W przypadku sezonowo pojawiających się chorób zakaźnych lub epidemii, popularne staje się delegowanie pracowników do wykonywania pracy zdalnie. W tych grupach zawodowych, gdzie praca zdalna jest niemożliwa wprowadza się podział pracowników na mniejsze grupy lub modyfikuje grafiki w taki sposób aby następujące po sobie zmiany pracowników, nie kontaktowały się bezpośrednio.

Andrzej Brygoła

Prezes Lubelskiego Oddziału Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pracowników Służb BHP.  

Obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy wszystkim pracownikom (w tym pracownikom tymczasowym i innym zatrudnionym) spoczywa na każdym pracodawcy, niezależnie od tego, ilu pracowników zatrudnia, na podstawie jakiego rodzaju umów czy rodzaju prowadzonej działalności. 

Programy ochronne powinny być skierowane do wszystkich pracowników, którzy są narażeni w związku z wykonywaną pracą na kontakt z biologicznymi czynnikami chorobotwórczymi.

Dr Damian Tokarczyk

Doktor nauk prawnych, adwokat, starszy prawnik w kancelarii Raczkowski specjalizującej się w prawie HR.

Przeprowadzanie szczepień jest regulowane odpowiednimi przepisami prawnymi, które przede wszystkim wskazują, jakie uprawnienia muszą posiadać lekarze lub pielęgniarki, by móc przeprowadzać szczepienia. Natomiast miejsce, w którym mogą być one wykonywane nie jest określone w sposób jednoznaczny. W przypadku szczepień wykonywanych w zakładach pracy należy pamiętać, że lekarz czy pielęgniarka wykonujący te szczepienia muszą zapewnić odpowiedni transport i sposób przechowywania szczepionek (z zachowaniem tzw. „łańcucha chłodniczego”), posiadać produkty lecznicze, wyroby medyczne, aparaturę i sprzęt medyczny (m.in. przystosowany do transportu), odpowiednie do rodzaju i zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych.

Ze względu na fakt, że szczepienie należy traktować jako zabieg, ich wykonywanie powinno mieć miejsce w pomieszczeniu odpowiednio przystosowanym, takim jak gabinet zabiegowo-diagnostyczny, określony w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz.U. z 2019 r. poz. 595) i spełniający odpowiednie wymogi sanitarno-epidemiologiczne. Istotnym też jest zapewnienie właściwego postępowania z odpadami medycznymi oraz wyposażenie miejsca wykonywania szczepień w odpowiedni sprzęt i leki konieczne do udzielenia pierwszej pomocy w przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego.

Dr n. med. Marcin Rybacki

Lekarz specjalista medycyny pracy, kierownik Przychodni Chorób Zawodowych oraz Centrum Ochrony Zdrowia Pracujących Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi.

Przepisy nie regulują kosztów działań profilaktycznych pracodawcy ani kosztów, jakie powinien przeznaczać na zachowanie w zakładzie pracy bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Z ogólnych regulacji wynika jedynie, że pracodawca ma obowiązek aktywnie przeciwdziałać zagrożeniom związanym z pracą i przestrzegać nie tylko wprost wysłowione w przepisach zasady BHP, ale dochowywać należytej staranności wynikającej z konkretnego rodzaju prowadzonej działalności. Musi także ponosić adekwatnie związane z tym obowiązkiem koszty.

Dr Damian Tokarczyk

Doktor nauk prawnych, adwokat, starszy prawnik w kancelarii Raczkowski specjalizującej się w prawie HR.

Pracownik, którego nie objęto, wbrew przepisom prawa, ochroną zdrowia, w tym nie poddano wymaganym szczepieniom ochronnym, w przypadku zakażenia lub wystąpienia u niego choroby zawodowej związanej ze szkodliwym czynnikiem biologicznym, ma prawo do świadczeń związanych z chorobą zawodową (świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego). Świadczenia te są wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Ponadto, jeżeli w wyniku zachorowania pracownik odniósł uszczerbek na zdrowiu, przysługuje mu przeciwko pracodawcy roszczenie o odszkodowania (poniesione koszty leczenia, rehabilitacji itd.) oraz zadośćuczynienie (zapłatę za krzywdę, ból, cierpienia psychiczne i fizyczne).

Niezależnie od tego, pracodawca, który nie dopełnia obowiązków z zakresu BHP, podlega odpowiedzialności za wykroczenie z art. 283 kodeksu pracy (zagrożone grzywną od 1000 do 30000 zł). Jeśli w wyniku tego zaniechania narażono pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo śmierci lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, pracodawca odpowiada za przestępstwo z art. 220 kodeksu karnego, zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku (gdy sprawca działał nieumyślnie) albo pozbawienia wolności do trzech lat (gdy działał umyślnie).

Dr Damian Tokarczyk

Doktor nauk prawnych, adwokat, starszy prawnik w kancelarii Raczkowski specjalizującej się w prawie HR.

Ochrona przed czynnikami biologicznymi w miejscu pracy jest przede wszystkim uzależniona od rodzaju tego czynnika. Ze względu na ich różną zakaźność, drogi transmisji zakażenia oraz indywidualnie szacowane ryzyko zakażenia, związane między innymi z wielkością ekspozycji, zastosowanie będą miały różne metody zabezpieczenia. Niewątpliwie, do środków zapobiegawczych należy zaliczyć stosowanie odzieży ochronnej adekwatnej do czynnika biologicznego, z którym pracownik ma kontakt. Do ochrony osobistej będą należały też wszelkiego rodzaju osłony oczu i twarzy, których stosowanie jest szczególnie koniczne w przypadku osób narażonych na działanie czynników biologicznych w postaci cieczy, aerozoli lub par. Spośród innych form zabezpieczeń należy wymienić odpowiednio zaprojektowane i wyposażone pomieszczenia i stanowiska pracy, odpowiednią organizację pracy, wyposażenie w sprzęt ograniczający ryzyko transmisji zakażenia, środki dezynfekujące, środki odstraszające w przypadku chorób wektorowych oraz działalność edukacyjną w zakresie zapobiegania zakażeniom. 

Niewątpliwie jedną z najskuteczniejszych form ochrony są szczepienia, których celem jest zapobieganie zakażeniom, gdy już dojdzie do ekspozycji zawodowej. Należy mieć świadomość, że nie opracowano dotychczas szczepień przeciwko wszystkim drobnoustrojom. Ich skuteczność jest udowodniona, a w zależności od rodzaju choroby, ta forma profilaktyki zabezpiecza pracowników nie tylko przed patogenem występującym w środowisku pracy, lecz może także zmniejszać ryzyko przenoszenia zakażenia miedzy pracownikami.

Dr n. med. Marcin Rybacki

Lekarz specjalista medycyny pracy, kierownik Przychodni Chorób Zawodowych oraz Centrum Ochrony Zdrowia Pracujących Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi.

Zalety stosowania szczepień ochronnych to niewątpliwie wiele korzyści dla pracowników jak i pracodawców, z których oczywistą jest zmniejszenie absencji chorobowej. Szczepienia będą też zapobiegać szerzeniu się zakażania wśród współpracowników, które w skrajnych sytuacjach mogą sparaliżować działalność zakładu pracy. Inną korzyścią jest zmniejszenie zjawiska prezenteizmu, czyli obecności pracownika w pracy pomimo choroby. Prezenteizm wiąże się z obniżeniem efektywności chorego pracownika, zmianami w zachowaniu zdrowych pracowników, którzy obawiając się zarażenia od zainfekowanych współpracowników, starają się ich unikać, zmieniać stanowisko pracy czy korzystać z dodatkowych dni wolnych, co tym samym może prowadzić do dalszego spadku efektywności. Zapobieganie chorobom zakaźnym poprzez szczepienia może też minimalizować roszczenia pracowników w stosunku do zakładu pracy, w przypadku udowodnienia nabycia danej choroby zakaźnej w miejscu pracy.

Dr n. med. Marcin Rybacki

Lekarz specjalista medycyny pracy, kierownik Przychodni Chorób Zawodowych oraz Centrum Ochrony Zdrowia Pracujących Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi.

Działalność edukacyjna to niewątpliwie klucz do efektywnego wprowadzania programów profilaktycznych w zakładzie pracy. Pracownicy muszą być przekonani, że warto dbać o swoje zdrowie i uczestniczyć w działaniach profilaktycznych podjętych na rzecz poprawy ich stanu zdrowia bądź utrzymania go w dobrej formie. Działania edukacyjne mogą być prowadzone na różnym poziomie – bezpośrednio przez pracowników zakładu pracy (w formie szkoleń organizowanych np. przez służby BHP) oraz przez lekarzy służby medycyny pracy (np. poprzez zwracanie uwagi na zagrożenia chorobami zawodowymi i cywilizacyjnymi oraz zachęcanie do udziału w programach zdrowotnych, co może mieć miejsce podczas cyklicznych badań profilaktycznych). By działania edukacyjne były skuteczne, muszą one być przedstawiane w formie zrozumiałej dla słuchaczy oraz przedstawiać korzyści, jakie osiągnie pracownik poprzez wzięcie udziału w programie. W odniesieniu do szczepień należy podkreślać, że szczepionki pomagają pozostać zdrowym, są bezpieczne, szczepienia są tak samo ważne dla całkowitego zdrowia, jak dieta i wysiłek fizyczny, mogą oznaczać wybór pomiędzy życiem i śmiercią, młodzi i zdrowi ludzie również mogą poważnie zachorować, a choroby, którym można zapobiegać szczepieniami są kosztowne i mogą stanowić także zagrożenia dla najbliższej rodziny. Istotnym jest by w działaniach edukacyjnych brała udział kadra zarządzająca przedsiębiorstwem dając przykład innym pracownikom.

Dr n. med. Marcin Rybacki

Lekarz specjalista medycyny pracy, kierownik Przychodni Chorób Zawodowych oraz Centrum Ochrony Zdrowia Pracujących Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi.

Bezpieczeństwo szczepień jest udokumentowane wieloma badaniami naukowymi. Warto podkreślić, że zanim jakakolwiek szczepionka zostanie zarejestrowana i dopuszczona do stosowania, poddawana jest ona wielu badaniom oceniającym zarówno skuteczność, jak i jej bezpieczeństwo. Stosowana na rynku szczepionka jest ciągle monitorowana pod kątem jej bezpieczeństwa, poprzez istnienie systemu zgłaszania i rejestrowania wszystkich sygnałów dotyczących ewentualnych niepożądanych odczynów poszczepiennych, czyli niepożądanych zdarzeń mających związek czasowy ze szczepieniem. Oczywiście nie można, tak jak w przypadku leków, z całą pewnością wykluczyć pojawienia się niepożądanych efektów podania szczepionki. Po podaniu szczepionek w formie iniekcji najczęstszym działaniem niepożądanym może być odczyn w miejscu wkłucia (ból, obrzęk, zaczerwienienie), który jest krótkotrwały, ma łagodny przebieg i nie jest niebezpieczny dla zdrowia czy życia. Poważne działania niepożądane występują bardzo rzadko i przeważnie mają przebieg lżejszy od objawów choroby, przed którą chronią.

Dr n. med. Marcin Rybacki

Lekarz specjalista medycyny pracy, kierownik Przychodni Chorób Zawodowych oraz Centrum Ochrony Zdrowia Pracujących Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi.

Korzyść pracownika to przed wszystkim uniknięcie choroby i związanych z jej leczeniem kosztów zarówno tych materialnych i niematerialnych. W przypadku chorób przenoszonych z człowieka na człowieka – to także ochrona bliskich poprzez zmniejszenie ryzyka rozprzestrzeniania się chorób wśród członków rodziny. Warto też zwrócić uwagę, że w przypadku skorzystania ze szczepień oferowanych przez pracodawcę, pracownicy przeważenie za nie nie płacą, bądź ponoszone przez nich koszty są zdecydowanie mniejsze niż dla osób kupujących je na własną rękę.

Dr n. med. Marcin Rybacki

Lekarz specjalista medycyny pracy, kierownik Przychodni Chorób Zawodowych oraz Centrum Ochrony Zdrowia Pracujących Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi.

Opracowanie programu profilaktycznego jest procesem wieloetapowym. Punktem wyjścia powinna być analiza potrzeb zdrowotnych pracowników w kontekście charakterystyki środowiska pracy i ewentualnej ekspozycji na czynniki zakaźne. Wstępnie przygotowany program wymaga pilotażowego wdrożenia, po którym należy go zmodyfikować.

Etapy programu profilaktycznego w firmie, ukierunkowanego na zapobieganie chorobom zakaźnym poprzez realizację szczepień ochronnych:

• Diagnoza stanu wyjściowego, określającego potrzeby zdrowotne, oczekiwania oraz deklarowany udział w programie.
• Inicjacja programu.
• Opracowanie szczegółowego planu programu.
• Wybór osób odpowiedzialnych za realizację programu.
• Inicjacja o programie wśród pracowników.
• Wdrożenie zaplanowanych działań. 
• Kontrola realizacji programu.
• Ewaluacja efektów programu.

Ww. etapy zostały szczegółowo opisane tutaj: http://zcp.compasspr.pl/pracodawcy/jak-wdrozyc-program-profilaktyczny

Wychodząc naprzeciw Państwa oczekiwaniom przygotowaliśmy dla Państwa przydatne narzędzie - kalkulator służący do poglądowych wyliczeń kosztów przeprowadzenia Programu Profilaktyki Zdrowotnej przez pracodawcę, który dostępny jest tutaj:   http://zcp.compasspr.pl/pracodawcy/kalkulator

Wyliczenia podawane są na podstawie uśrednionych cen rynkowych, a dokonywane przez Państwa kalkulacje nie są zapisywane przez administratora strony. W przypadku chęci otrzymania precyzyjnych wyliczeń prosimy o kontakt z biurem organizacyjnym projektu za pośrednictwem adresu e-mail: sekretariat@zdrowieczlowiekprofilaktyka.pl lub tel. 731 000 658 lub za pośrednictwem formularza programowego dostępnym tutaj: http://zcp.compasspr.pl/pracodawcy/formularz-programowy.

Pracodawcy mogą korzystać z wielu modeli finansowania lub współfinansowania programów profilaktycznych dla swoich pracowników, dzięki czemu łatwo jest dostosować wsparcie do środków pieniężnych, które mają być przeznaczone na ten cel. Oczywiście koszt wykonania szczepień może być pokryty w 100% przez pracodawcę lub pracodawca i pracownik mogą podzielić się tymi kosztami.
W przypadku, gdy dysponujemy ograniczonymi środkami na profilaktykę zdrowotną warto zaproponować pracownikom pokrycie przez nich w 100% kosztu szczepień, ale zaoferować wsparcie w zamówieniu szczepionki w specjalnej ofercie, dzięki czemu jej koszt będzie niższy, czy pokryciu kosztu edukacji zdrowotnej. Inną formą jest zaoferowanie karty abonamentowej, w zakres której wliczone są szczepienia lub wykonanie bezpłatnych szczepień dzieciom pracowników. Z tej ostatniej możliwości korzysta firma Danone, która w działaniach CSR skierowanych do pracowników będących rodzicami uwzględniła szczepienia przeciwko pneumokokom.

https://odpowiedzialnybiznes.pl/dobre-praktyki/firma-przyjazna-rodzicom-danone-sp-z-o-o/

Powszechnie uważa się, że dla małych i średnich przedsiębiorstw priorytetem jest pozytywny wynik biznesowy i utrzymanie się na rynku. W wiodących gospodarkach rośnie jednak liczba firm z sektora MSP, które posiadają kompleksową strategię CSR, obejmującą np. zagadnienia środowiskowe i produkcyjne, relacje z klientami czy politykę HR.

Również w Polsce w ostatnich latach mniejsze firmy także zaczęły uwzględniać w swoich strategiach działania społecznej odpowiedzialności biznesu. Świadomi przedsiębiorcy rozumieją bowiem, że prowadzenie jakiejkolwiek działalności biznesowej wiąże się z wpływem na cały ekosystem, niezależnie od tego, czy firma zatrudnia dziesięć, sto czy tysiąc osób. Dla takich liderów CSR stanowi podstawę budowania kultury organizacyjnej firmy.

Można przypuszczać, że trend ten będzie się pogłębiał. Wpłyną na to zarówno uwarunkowania społeczne, np. oczekiwania coraz bardziej świadomych pracowników i klientów, jak i systemowe, tj. zmiany w prawie i zasadach związanych np. z koniecznością uzyskania odpowiednich certyfikatów czy raportowaniem.

Marta Małachowska

Zgodnie z definicją Komisji Europejskiej, pojęcie CSR (ang. Corporate Social Responsibility, społeczna odpowiedzialność biznesu) rozumiane jest jako odpowiedzialność przedsiębiorstwa za wpływ jaki wywiera na szeroko rozumiane otoczenie.

Jeszcze do niedawna CSR utożsamiany był głównie z działalnością charytatywną i filantropijną oraz społecznie zaangażowanym marketingiem, którego głównym celem jest budowanie pozytywnego wizerunku organizacji wśród interesariuszy. Obecnie koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu ma dużo szersze znaczenie i obejmuje, oprócz zaangażowania społecznego, m.in. etykę prowadzenia biznesu i zasady compliance, warunki pracy i politykę HR, relacje z klientami i dostawcami i wpływ na środowisko naturalne.

W  CSR  chodzi  zatem o to, by  generując zysk, firmy uwzględniały w swoich działaniach nie tylko własne interesy, ale także dobro i potrzeby otoczenia. By brały odpowiedzialność za podejmowane decyzje i ich konsekwencje oraz dbały o przejrzystość we wszystkich obszarach swojego funkcjonowania.

Marta Małachowska, niezależna konsultantka ds. zarządzania reputacją, ekspertka projektu Zdrowie Człowiek Profilaktyka

Interesariusze (ang. stakeholders) to kluczowe pojęcie przy tworzeniu i realizacji działań z zakresu CSR. Są to osoby, grupy osób, organizacje lub instytucje, zainteresowane działalnością organizacji, wysuwające wobec niej żądania, mogące wywierać na nią pozytywny lub negatywny wpływ.

Interesariusze mogą być klasyfikowani według bardzo różnych kryteriów, np. stopnia związku z firmą,  siły oddziaływania, charakteru relacji, stopnia ważności itp. Najbardziej podstawowy i najprostszy wydaj się podział na interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych.

Przykłady interesariuszy wewnętrznych organizacji

• Pracownicy
• Kadra menedżerska i zarządzająca
• Udziałowcy, inwestorzy, akcjonariusze firmy
• Zakładowe Związki Zawodowe
• Rady Nadzorcze, Rady Fundacji

Przykłady interesariuszy zewnętrznych organizacji: 

• Klienci
• Dostawcy, podwykonawcy, partnerzy
• Konkurenci
• Władze samorządowe
• Władze państwowe
• Media
• Organizacje pozarządowe
• Organizacje branżowe
• Lokalne społeczności, wspólnota mieszkańców
• Liderzy opinii
• Kandydaci do pracy
• Beneficjenci
• Środowisko naturalne

Marta Małachowska, niezależna konsultantka ds. zarządzania reputacją, ekspertka projektu Zdrowie Człowiek Profilaktyka

Wbrew powszechnej opinii termin CSR nie jest zarezerwowany jedynie dla świata biznesu.

W 2010 r. Międzynarodowa Organizacja Standaryzacyjna (ang. International Organization for Standarization, ISO) opracowała normę PN-ISO 26000 (w skrócie: ISO 26000). Norma nie podlega certyfikacji, stanowi raczej zbiór praktyk i zasad porządkujących zagadnienia CSR. ISO 26 000 definiuje CSR jako "odpowiedzialność organizacji za wpływ jej decyzji i działań na społeczeństwo i środowisko zapewniona przez przejrzyste i etyczne postępowanie, które:

• przyczynia się do zrównoważonego rozwoju, w tym dobrobytu i zdrowia społeczeństwa;
• uwzględnia oczekiwania interesariuszy;
• jest zgodne z obowiązującym prawem i spójne z międzynarodowymi normami postępowania;
• jest zintegrowane z działaniami organizacji i praktykowane w jej relacjach."

Co ważne, norma odnosi się do wszystkich podmiotów, bez względu na ich statut, wielkość czy lokalizację. Obejmuje zatem organizacje biznesowe (korporacje, sektor MSP, mikrofirmy itp.), administrację rządową i samorządową oraz trzeci sektor (organizacje pozarządowe).

Marta Małachowska, niezależna konsultantka ds. zarządzania reputacją, ekspertka projektu Zdrowie Człowiek Profilaktyka

Według normy ISO 26 000, kluczowe obszary CSR to:

• Ład organizacyjny, w tym np. standardy zarządzania organizacją, zarządzanie ryzykiem, kształtowanie etycznej kultury organizacyjnej, kodeksy etycznego postępowania, relacje inwestorskie, dialog z interesariuszami, raportowanie społeczne.
• Prawa człowieka, w tym np. działania antydyskryminacyjne i polityka różnorodności.
• Praktyki z zakresu HR i prawa pracy: zatrudnienie i stosunki pracy, zasady BHP i ochrona socjalna, zasady rozwoju i awansów, dialog z pracownikami, troska o zdrowie pracowników, godzenie życia zawodowego z rodzinnym itp.
• Środowisko, w tym np. ochrona klimatu i środowiska naturalnego, zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych, odpowiedzialne zarządzanie odpadami i ściekami.
• Uczciwe praktyki operacyjne, dotyczące standardów etycznego postępowania w kontaktach z innymi organizacjami (np. przeciwdziałanie korupcji, odpowiedzialne angażowanie się w działalność polityczną, uczciwa konkurencja, promowanie społecznej odpowiedzialności w łańcuchu wartości, poszanowanie praw własności itp.)
• Zagadnienia konsumenckie, w tym m.in. uczciwy marketing, transparentne praktyki dotyczące umów, ochrona zdrowia i bezpieczeństwo konsumentów, zrównoważona konsumpcja, ochrona danych i prywatność konsumenta itp.
• Zaangażowanie społeczne i rozwój lokalnej społeczności: współpraca międzysektorowa, edukacja i kultura, dostęp do technologii, zdrowie, inwestycje społeczne itp.

Marta Małachowska, niezależna konsultantka ds. zarządzania reputacją, ekspertka projektu Zdrowie Człowiek Profilaktyka

Przez wiele lat CSR był traktowany jako swego rodzaju moda, a zaangażowanie firm w działania społecznej odpowiedzialności były – zgodnie z pierwszymi definicjami – dobrowolne. Stanowiły wizerunkowy wyróżnik firm prowadzących swój biznes „z ludzką twarzą”.

Jednak na przestrzeni lat stosunek ten radykalnie się zmienił. Obecnie CSR to integralna część strategii zarządzania organizacją, co oznacza, że na dobrowolność i działania ad hoc zostaje tu coraz mniej miejsca. Potwierdzają to standardy, zapisy prawno-ustawowe czy indeksy giełdowe wprowadzane na poziomie międzynarodowym i krajowym. Dla przykładu: określenie „działania dobrowolne” zniknęło z definicji CSR Komisji Europejskiej w 2011 r., a 3 lata później, w 2014 r. unijna dyrektywa 2014/95/UE [1] nałożyła na wybrane firmy obowiązek publikowania informacji na temat kwestii środowiskowych, społecznych, pracowniczych, poszanowania praw człowieka i etycznych oraz ich uwzględniania w biznesowej działalności firm. 

Można przypuszczać, że obszar ten będzie regulowany coraz bardziej, zarówno na poziomie unijnym, jak i krajowym. CSR staje się więc powoli koniecznością, jednym z kluczowych elementów budowania reputacji organizacji.

Marta Małachowska, niezależna konsultantka ds. zarządzania reputacją, ekspertka projektu Zdrowie Człowiek Profilaktyka

----------------------------------------------------------------------------

[1] Unijna dyrektywa 2014/95/UE („dyrektywa w sprawie ujawniania informacji niefinansowych”), która weszła w życie 1 stycznia 2017 r., nakłada obowiązek raportowania pozafinansowego na spółki zatrudniające ponad 500 osób (np. spółki notowane na warszawskiej GPW i Newconnect, banki, fundusze inwestycyjne i emerytalne, firmy ubezpieczeniowe), które spełniają dodatkowo jedno z kryteriów: przychody netto powyżej 40 mln EUR lub suma bilansowa powyżej 20 mln EUR. 

Przykłady narzędzi CSR:

• Programy zaangażowania społecznego, w tym np. wolontariat pracowniczy, działalność filantropijna, zaangażowanie w działania edukacyjne i rozwojowe dla społeczności lokalnych, wsparcie lokalnych organizacji i projekty partnerskie.
• Kampanie społeczne i edukacyjne nastawione na zmianę postawy, zachowania lub sposobu myślenia, nagłaśniające ważne zjawiska społeczne.
• Programy profilaktyki zdrowotnej, np. działania prozdrowotne, edukacja na temat wybranych chorób, akcje badań okresowych, akcje szczepień dla pracowników i społeczności lokalnej.
• Marketing zaangażowany społecznie (Cause Related Marketing, CRM), czyli takie działanie, które pozwala na wykreowanie produktu, usługi lub wizerunku firmy/ marki w połączeniu z korzyścią  dla danej sprawy/ potrzeby społecznej. Łączy CSR z aspektem ekonomicznym, ponieważ bezpośrednio wspiera sprzedaż (np. procent zysku przekazywany na rzecz wybranej organizacji od każdego zakupionego produktu/ zamówionej usługi).
• Programy dla pracowników – inwestycje w rozwój pracowników i podnoszenie ich kwalifikacji (kursy, szkolenia), programy integracyjne, promocja work-life-balance, programy corporate wellness i benefity prozdrowotne, zaangażowanie pracowników w procesy decyzyjne, otwarta komunikacja itp.
• Wdrożenie polityki różnorodności, polityki antydyskryminacyjnej i polityki antymobbingowej, połączone z edukacją (warsztaty, szkolenia) na ten temat wśród kadry menedżerskiej i pracowników.
• Mechanizmy dialogu z kluczowymi interesariuszami, np. sesje, otwarte spotkania i badania opinii, które pozwalają na poznanie potrzeb i oczekiwań otoczenia względem organizacji.
• Transparentne relacje z dostawcami i edukacja rynku na temat odpowiedzialnego zarządzania łańcuchem dostaw (transparentność i zrównoważone zasady obejmujące każde ogniwo łańcucha dostaw).
• Wdrażane w organizacjach kodeksy etyczne i procedury compliance, zapewniające zgodność działań danej organizacji z obowiązującymi normami wewnętrznymi i zewnętrznymi.
• Polityka środowiskowa, minimalizująca negatywny  wpływ organizacji na środowisko naturalne i definiująca zasady zarządzania środowiskowego, np. normy i certyfikaty jakości, ograniczenie zużycia zasobów naturalnych, prowadzenie zrównoważonej gospodarki odpadami i surowcami wtórnymi, ekobiuro, ekoprodukty w ofercie, warsztaty środowiskowe dla pracowników, działania w duchu zero/ less waste i gospodarki obiegu zamkniętego.
• Projekty wspierające bioróżnorodność, np. budowa uli i hoteli dla owadów, wdrażanie systemu monitoringu ptaków, zakładanie łąk kwietnych, zaangażowanie w ochronę zagrożonych gatunków itp.
• Raportowanie społeczne – publikacja danych pozafinansowych, tj. strategii CSR organizacji i podejmowanych przez nią działań oraz wniosków z analizy oddziaływania społecznego, ekonomicznego i ekologicznego.

Przykłady działań CSR podejmowanych przez polskie firmy można znaleźć w publikowanym co roku przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu „Raporcie Dobrych Praktyk”. Działania są podzielone według obszarów zdefiniowanych w normie ISO 26000. Link do tegorocznej publikacji można znaleźć pod tym linkiem: http://odpowiedzialnybiznes.pl/publikacje/raport-2019/

Marta Małachowska, niezależna konsultantka ds. zarządzania reputacją, ekspertka projektu Zdrowie Człowiek Profilaktyka

Realizacja programów CSR to najlepsza inwestycję w budowanie wartości organizacji, w przynoszącą szereg korzyści w perspektywie długoterminowej, np.:

• wiarygodność i budowanie pożądanego wizerunku organizacji wśród jej kluczowych interesariuszy,
• wzmocnienie rozpoznawalności marki firmy/ regionu
• przewaga konkurencyjna na polskim i międzynarodowym rynku, zwiększenie atrakcyjności np. wśród świadomych inwestorów,
• trwałe relacje i lojalność konsumentów, partnerów biznesowych, społeczności lokalnej itp., 
• wzrost zaangażowania i motywacji do pracy wśród pracowników, budowanie opartej na zaufaniu i transparentności kultury organizacyjnej, która „przyciąga” wartościowych kandydatów do pracy.
• budowanie i utrwalanie kapitału społecznego organizacji/ regionu.

Marta Małachowska, niezależna konsultantka ds. zarządzania reputacją, ekspertka projektu Zdrowie Człowiek Profilaktyka

Zrównoważony Rozwój to „rozwój, w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą być zaspokojone bez umniejszania szans przyszłych pokoleń na ich zaspokojenie”. Początkowo podejście to ograniczało się do minimalizowania negatywnego wpływu gospodarki na środowisko naturalne, obecnie obejmuje aż 17 obszarów opisanych w Celach Zrównoważonego Rozwoju (SDGs), przyjętych przez ONZ w 2015 r. Ich kluczową rolą jest promocja i wsparcie działań zmierzających do bardziej zrównoważonego świata w długoterminowej perspektywie, czyli do 2030 r.

Cele Zrównoważonego Rozwoju:

• Eliminacja ubóstwa
• Eliminacja głodu
• Dobre zdrowia i jakość życia
• Dobra jakość edukacji
• Równość płci
• Czysta woda i warunki sanitarne
• Czysta i dostępna energia
• Wzrost gospodarczy i godna praca
• Innowacyjność, przemysł, infrastruktura
• Mniej nierówności
• Zrównoważone miasta i społeczności
• Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja
• Działania w dziedzinie klimatu
• Życie pod wodą
• Zycie na lądzie
• Pokój, Sprawiedliwość, silne instytucje
• Partnerstwa na rzecz Celów

W prace nad realizacją założeń Celów Zrównoważonego Rozwoju coraz prężniej włączają się firmy, samorządy oraz organizacje pozarządowe, wcielając w życie ideę partnerstwa międzysektorowego. Zadania każdego z sektorów – prywatnego, publicznego i społecznego – są nieco inne, często wiążą się z realizacją innych priorytetów i zadań. Dialog, szukanie wspólnych wartości i partnerska współpraca dają jednak zupełnie nowe możliwości wypełnianiu SDGs.

Jeżeli chodzi o CSR, koncepcja ta jest obecnie ważnym filarem procesu wdrażania założeń Zrównoważonego Rozwoju w sektorze prywatnym. Wynika z odpowiedzialności wobec dzisiejszego świata i przyszłych pokoleń, odpowiada także na konkretne wyzwania rynku i oczekiwania coraz bardziej świadomych interesariuszy, np. klientów i inwestorów. Wiele zaawansowanych w obszarze CSR firm powołuje się w swoich działaniach na Cele Zrównoważonego Rozwoju, pokazując (np. w raportach społecznych) swój wkład w ich realizację.

Marta Małachowska, niezależna konsultantka ds. zarządzania reputacją, ekspertka projektu Zdrowie Człowiek Profilaktyka

Odpowiedzialność za zdrowie pracowników to jeden z podstawowych obowiązków pracodawców, określony w art. 207. §2. Kodeksu pracy. Wiele firm włącza ten obszar także w strategię CSR, znacznie wykraczając poza zobowiązania prawne i dbając o zdrowie zatrudnionych na równi z ich rozwojem i kompetencjami. Jak wskazują eksperci Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera [1], projekty takie, realizowane w sposób spójny i systematyczny, mogą przynieść szereg korzyści, w tym oszczędności kapitałowe i dodatni zwrot z poczynionych inwestycji. Wynika to z takich czynników, jak: 

• pozytywne zmiany w stylu życia pracowników,
• poprawa samopoczucia i zdrowia zatrudnionych,
• wzrost energii i produktywności personelu,
• redukcja absencji chorobowej (pracownicy rzadziej przebywają na zwolnieniach lekarskich)
• zmniejszenie fluktuacji,
• poprawa morale i relacji społecznych w firmie, zwiększenie lojalności pracowników w stosunku do firmy,
• poprawa wizerunku firmy.

Powinność za zdrowie wspólnoty spoczywa także na Jednostkach Samorządu Terytorialnego. To bardzo ważne, bo możliwość  rozwoju  społeczeństwa czy regionu zależy  m.in. od stanu zdrowia  obywateli. Rola, obowiązki i zadania JST w obszarze promocji zdrowia uwzględniane są zwykle w strategiach regionalnych, w formie programów polityki zdrowotnej. Podejmowane działania muszą być spójne z regionalną polityką zdrowotną, przygotowaną w oparciu o zmapowane potrzeby zdrowotne mieszkańców danego województwa. Wiele JST z wielką odpowiedzialnością i zaangażowaniem traktuje ich realizację, wdrażając i kontynuując działania, które przynoszą społeczności wymierne efekty, np. akcje szczepień.

Marta Małachowska, niezależna konsultantka ds. zarządzania reputacją, ekspertka projektu Zdrowie Człowiek Profilaktyka

 [1] Za: http://www.imp.lodz.pl/upload/projekty/npz/korzysci_dla_firmy_z_wdroenia_programu_promocji_zdrowia.pdf

Oczywiście, że tak. Inwestycja w akcje szczepień dla pracowników i przedstawicieli społeczności lokalnej to jedno z efektywnych działań prozdrowotnych. Jak zostało wielokrotnie dowiedzione w licznych badaniach epidemiologicznych, szczepienia są najskuteczniejszą formą zapobiegania chorobom zakaźnym, także tym występującym w dorosłym życiu. Jest to więc wyraz największej odpowiedzialności za zdrowie pracowników lub przedstawicieli wspólnoty lokalnej. Ale nie tylko, to także jedno z najbardziej efektywnych kosztowo narzędzi profilaktyki zdrowotnej, które przynosi wymierne oszczędności i dla pracodawców, jak i społeczeństwa, jako całości (np. potwierdzona statystykami niższa absencja w pracy przekładająca się na wyższą efektywność prowadzenia biznesu).

Marta Małachowska, niezależna konsultantka ds. zarządzania reputacją, ekspertka projektu Zdrowie Człowiek Profilaktyka

Przykładowe źródła informacji na temat założeń i działań CSR:

• Forum Odpowiedzialnego Biznesu: http://odpowiedzialnybiznes.pl/
• Raport „Odpowiedzialny Biznes w Polsce. Dobre Praktyki: http://odpowiedzialnybiznes.pl/wp-content/uploads/2020/04/FOB_Raport2019.pdf
• Aktualności z obszaru CSR: https://raportcsr.pl/
• Informacje o WIG-ESG (dawniej: RESPECT Index): http://respectindex.pl/
• ISO 26 000 (strona w jęz. angielskim): https://www.iso.org/iso-26000-social-responsibility.html
• Cele Zrównoważonego Rozwoju: https://www.un.org.pl/
• CSR i Zrównoważony Rozwój w Polsce: https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/spoleczna-odpowiedzialnosc-przedsiebiorstw-csr2 https://www.gov.pl/web/rozwoj/zrownowazony-rozwoj
• Wsparcie w realizacji projektów CSR: https://www.parp.gov.pl/csr

Marta Małachowska, niezależna konsultantka ds. zarządzania reputacją, ekspertka projektu Zdrowie Człowiek Profilaktyka